Słowo o autorach
Prof. dr hab. Józef Banaszak. Entomolog i ekolog, kierownik Katedry Entomologii Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Organizator i wieloletni dyrektor Instytutu Biologii i Ochrony Środowiska, a następnie Instytutu Biologii Środowiska; rektor WSP (późniejszy UKW) w Bydgoszczy. Członek Ochrony Przyrody PAN, Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim OOP, Statuetką ks. dr. Jana Dzierżona. Badacz fauny pszczół dziko żyjących. Autor i współautor około 370 publikacji, w tym 40 książek, m.in. monografii i Halictidae, Andrenidae i Megachilidae, „Pszczoły i zapylanie roślin”, Ekologia pszczół”, Pszczoły i las” oraz książki Changes in fauna of wild bees in Europe. Autor aktualizowanych spisów pszczół żyjących w Polsce, czerwonych list pszczół Polski i listy pszczół z Czerwonej Księgi Zwierząt oraz współautor spisu pszczół Europy Zachodniej.
Wydział Nauk Przyrodniczych, Instytut Ochrony Środowiska, Katedra Ekologii Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, [email protected]
Dr hab. Mieczysław Biliński, prof. IO. Były kierownik Zakładu Zapylania Roślin w Oddziale Pszczelnictwa IO w Puławach. Kierownik 2 grantów KBN -– metody chowu trzmiela ziemnego; 2 grantów GEF-Small Grants Programme UNDP – szkolenie hodowców trzmieli: grant USA Project PL-ARS-42 – metody chowu zapylaczy lucerny; 2 grantów CPBP Ochrona i Kształtowanie Środowiska Przyrodniczego – biologia i chow Megachile alpicola; Programu Wieloletniego Min. Rolnictwa – Zadanie – monitoring i metody chowu trzmieli. Autor lub współautor ponad 250 publikacji, m.in. Encyklopedii pszczelarskiej pod red. prof. L. Bornusa, PWRiL 1989. Odznaczony Medalem im. ks. dr. Jana Dzierżona. Członek Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Entomologicznego.
Zakład Zapylania Roślin, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Prof. dr hab. Wit Chmielewski. Emerytowany profesor Zakładu Produktów Pszczelich w Oddziale Pszczelnictwa IO w Puławach. Członek Polskiego Towarzystwa Akarologicznego, Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego. Tematyka badawcza: akaro-entomofauna związana z owadami pszczołowatymi, metody wykrywania roztoczy, diagnostyka, identyfikacja, hodowle laboratoryjne, biologia i szkodliwość dla pszczół i produktów przechowywanych. Autor i współautor ponad 400 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Odznaczony Złotą Odznaką Polskiego Związku Pszczelarskiego, Odznaką Honorową „Zasłużony dla Rolnictwa” MRiRW oraz uhonorowany Medalem im. ks. dr. Jana Dzierżona.
Zakład Produktow Pszczelich, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Dr hab. Paweł Chorbiński, prof. UP. P.o. kierownika Katedry Epizootiologii z Kliniką Ptaków i Zwierząt Egzotycznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej na UP we Wrocławiu, kierownik pracowni chorób owadów użytkowych. Kierownik grantu fi nansowanego przez MNiSW. Krajowy Kierownik Specjalizacji Lekarzy Weterynarii „Choroby owadów użytkowych” od 2008 r. Autor lub współautor ponad 230 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych.
Pracownia Chorób Pszczół, Katedra Epizootiologii, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu [email protected]
Prof. dr hab. Bożena Chuda-Mickiewicz. Kierownik Katedry Zoologii i Pszczelnictwa Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt na ZUT w Szczecinie. Członek: zespołu redakcyjnego Journal of Apicultural Science; zarządu Societas Internationalis pro Conservatione Apis mellifera mellifera; Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego, European Association for Bee Research. Odznaczona m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Autorka lub współautorka ponad 180 publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Katedra Zoologii i Pszczelnictwa, Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie [email protected]
Dr n. ekon. Janusz Cichoń. Adiunkt w Wyższej Szkole Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie oraz w Katedrze Analizy Rynku i Marketingu na Wydziale Nauk Ekonomicznych UWM w Olsztynie. Od 1885 r. współpracujący z Katedrą Pszczelnictwa UWM w zakresie ekonomiki pszczelarstwa. Autor lub współautor ponad 20 publikacji naukowych. Były prezydent Olsztyna, poseł na Sejm VI i VII kadencji. Od stycznia br. Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.
Katedra Ekonomii, Wydział Informatyki i Ekonomii, Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie Katedra Analizy Rynku i Marketingu, Wydział Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie [email protected]
Dr hab. Krystyna Czekońska, prof. UR. Pracownik Katedry Sadownictwa i Pszczelnictwa Wydziału Ogrodniczego UR w Krakowie. Kierownik 4 projektów badawczych fi nansowanych przez KBN, MNiSW i NCN. Członek European Association for Bee Research oraz Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego. Uhonorowana Srebrnym Krzyżem Zasługi, Statuetką ks. dr Jana Dzierżona, Medalem im. ks. dr. Jana Dzierżona oraz Odznaką Honoris Gratia. Autorka lub wspołautorka 110 publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Katedra Sadownictwa i Pszczelnictwa, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie [email protected]
Dr hab. Zbigniew Kołtowski, prof. IO. Kierownik Zakładu Zapylania Roślin Oddziału Pszczelnictwa IO w Puławach. Członek zarządu Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego od 2005 r. oraz członek International Commission for Plant-Pollinator Relationships. Ekspert MRiRW do spraw zachowania bioróżnorodności roślin uprawnych w zakresie roślin miododajnych. Członek komitetu redakcyjnego Journal of Apiculture Science. Autor Wielkiego atlasu roślin miododajnych, za który otrzymał złoty medal w kategorii General Interest Books na Światowym Kongresie Pszczelarskim Apimondia 2007 w Sydney w Australii. Odznaczony odznaką „Zasłużony dla Rolnictwa” przez MRiRW oraz Medalem im. ks. dr Jana Dzierżona. Autor lub współautor ponad 250 publikacji naukowych i popularnonaukowych.
Zakład Zapylania Roślin, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Prof. dr hab. Henryk Mruk. Profesor w Katedrze Zarządzania Międzynarodowego na Wydziale Gospodarki Międzynarodowej UE w Poznaniu, profesor w Katedrze Nauk o Zdrowiu UM w Poznaniu, członek Komitetu Organizacji i Zarządzania PAN, członek Komitetu Redakcyjnego Poznań University of Economics Review, członek Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, przewodniczący Kapituły Aureus Acanthus na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Autor około 1200 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym wielu publikacji na temat marketingu farmaceutycznego i aptecznego. Wydział Gospodarki Międzynarodowej, Katedra Zarządzania Międzynarodowego, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu [email protected]
Prof. dr hab. Jerzy Paleolog. Kierownik Zakładu Biologii Środowiskowej i Eksperymentalnej Wydziału Biologii i Hodowli Zwierząt na UP w Lublinie. Główne zainteresowania: biologia, behawior, genetyka, hodowla pszczoły miodnej. Prezes Zarządu Krajowego Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego od 2006 r. Działał na rzecz A. m. mellifera w ramach SICAM. Kierownik 3 i wykonawca 2 grantów fi nansowanych przez KBN (MNiSW) oraz jednego projektu polsko-amerykańskiego. Odznaczony Statuetką ks. dr. Jana Dzierżona oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Autor lub współautor około 250 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych, w tym podręczników i filmów TV z zakresu pszczelnictwa.
Zakład Biologii Środowiskowej i Eksperymentalnej, Katedra Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie [email protected]
Prof. dr hab. Jarosław Prabucki. Emerytowany pracownik Katedry Zoologii i Pszczelnictwa, Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt na ZUT w Szczecinie; były kierownik Zakładu Pszczelnictwa i główny specjalista ds. hodowli pszczół przy Okręgowej Stacji Hodowli Zwierząt; były prodziekan i prorektor. Zainteresowania naukowe to: aphidologia i apidologia, a szczególnie mszyce spadziodajne, zapylająca działalność pszczół, biologia, hodowla i akustyka rodziny pszczelej. Autor lub współautor ponad 284 prac oryginalnych, popularnonaukowych i komunikatów naukowych. Wyselekcjonował linię Pomorską pszczoły środkowoeuropejskiej. Członek Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego i Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego, w którym był członkiem zarządu. Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim OOP.
Katedra Zoologii i Pszczelnictwa, Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie [email protected]
Dr hab. inż. Adam Roman, prof. UP. Pracownik naukowo- dydaktyczny Katedry Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt Wydziału Biologii i Hodowli Zwierząt na UP we Wrocławiu. Członek Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego i Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego. Kierownik lub wykonawca 3 grantów finansowanych przez KBN (MNiSW). Główne dziedziny badawcze: biologia pszczoły miodnej, skażenia pszczół i produktów pszczelich pierwiastkami o właściwościach toksycznych oraz wykorzystanie produktów pszczelich w profilaktyce zwierząt. Uhonorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi, Brązową i Srebrną Odznaką Polskiego Związku Pszczelarskiego, nagrodami rektora UP we Wrocławiu. Autor i współautor ponad 150 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych.
Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu [email protected]
Dr hab. Helena Rybak-Chmielewska, prof. IO. Kierownik Zakładu Produktów Pszczelich oraz Laboratorium Badania Jakości Produktów Pszczelich IO w Skierniewicach, Oddziału Pszczelnictwa w Puławach. Od 1987 r. członek Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego, a od 1997 r. skarbnik tej organizacji. Współwykonawca 5 i koordynator 2 projektów badawczych finansowanych przez MNiSW. Autorka lub współautorka ponad 200 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych. Uhonorowana Medalem ks. dr. Jana Dzierżona i odznaką „Zasłużony dla Rolnictwa”.
Zakład Produktów Pszczelich, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Prof. dr hab. Wojciech Skowronek. Emerytowany profesor, były zastępca dyrektora ISK, kierownik Oddziału Pszczelnictwa. Przez ponad 20 lat redaktor naczelny czasopisma Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, poźniej Journal of Apicultural Science, obecnie członek zespołu redakcyjnego. Współzałożyciel Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego, członek jego zarządu, prezes przez dwie kadencje. Duże zasługi w kształceniu naukowych kadr pszczelarskich, promotor wielu przewodów doktorskich, recenzji na stopień naukowy doktora, doktora habilitowanego, wniosków na tytuł naukowy profesora. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP i uhonorowany odznakami przez organizacje pszczelarskie.
Zakład Hodowli Pszczół, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Dr hab. Teresa Szczęsna, prof. IO. Kierownik Oddziału Pszczelnictwa IO w Puławach. Redaktor naczelny czasopisma naukowego Journal of Apicultural Science, znajdującego się w bazach Journal Citation Reports (JCR) z IF. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego, International Honey Commission, ekspert EFSA, przedstawiciel Polski na posiedzeniach KKŻ FAO/WHO oraz Grupy Roboczej COPA-COGECA i Grupy Doradczej Komisji Europejskiej w Brukseli. Współwykonawca 5 projektów badawczych oraz projektu „COLOSS” w ramach Akcji COST. Autorka lub współautorka ponad 300 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych. Uhonorowana odznaką „Zasłużony dla Rolnictwa” oraz Medalem im. ks. dr. Jana Dzierżona.
Zakład Produktów Pszczelich, Instytut Ogrodnictwa (były ISK), Oddział Pszczelnictwa w Puławach [email protected] www.opisik.pulawy.pl/
Prof. dr hab. Bożena Szymaś. Kierownik Zakładu Hodowli Owadów Użytkowych Instytutu Zoologii, Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt UP w Poznaniu. Członek Polskiego Towarzystwa Zoologicznego i Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego. Autorka kilkudziesięciu prac naukowych z zakresu żywienia pszczół i doskonalenia składu oraz sposobu wytwarzania namiastek pyłku kwiatowego dla pszczoły miodnej. Współautorka kilku wdrożeń wyników badań z zakresu chowu i żywienia pszczół do praktyki oraz patentu dotyczącego sposobu wytwarzania odżywki dla pszczół. Uhonorowana Medalem im. ks. Jana Dzierżona.
Zakład Hodowli Owadow Użytkowych, Instytut Zoologii, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu [email protected]
Dr hab. Adam Tofilski. Pracownik Katedry Sadownictwa i Pszczelnictwa Wydziału Ogrodniczego UR w Krakowie. Członek Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego i European Association for Bee Research. Kierownik lub wykonawca 7 projektów badawczych finansowanych przez KBN i MNiSW, koordynator projektu badawczego UE, w ramach Marie Curie Reintegration Grants (FP7). Autor lub współautor ponad 33 publikacji naukowych. Katedra Sadownictwa i Pszczelnictwa, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie rotofi [email protected]
Dr hab. Grażyna Topolska, prof. SGGW. Kierownik Pracowni Chorób Owadów Użytkowych, Katedra Patologii i Diagnostyki Laboratoryjnej, Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW. Kierownik dwóch grantów finansowanych przez MNiSW i NCN, współrealizator europejskiego projektu badawczego „COLOSS” (w ramach Akcji COST), m.in. jako koordynator monitoringu strat rodzin pszczelich w Polsce. Patologią pszczoły Apis mellifera zajmuje się od 1978 r., koncentrując się głownie na zakażeniach wirusowych i współtworząc pierwsze w Polsce laboratorium prowadzące diagnostykę tych zakażeń. Autorka lub współautorka około 150 publikacji. Za wybitne zasługi w rozwoju pszczelarstwa odznaczona Medalem im. ks. dr. Jana Dzierżona.
Pracownia Chorób Owadów Użytkowych, Katedra Patologii i Diagnostyki Weterynaryjnej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie [email protected]
Prof. dr hab. Jerzy Wilde. Kierownik Katedry Pszczelnictwa Wydziału Bioinżynierii Zwierząt na UWM w Olsztynie. Członek European Association for Bee Research i International Bee Research Association oraz Komitetu Nauk Zootechnicznych PAN, od 2012 r. sekretarz naukowy. Tę samą funkcję pełni w Pszczelniczym Towarzystwie Naukowym od 1999 r. Kierownik 5 grantów finansowanych przez KBN (MNiSW), wspołrealizator projektu badawczego UE, w ramach INCO-COPERNICUS (4 PR) „MAPIS” oraz w ramach Akcji COST projektu „COLOSS”. Uhonorowany Statuetką ks. dr. Jana Dzierżona, a także złotym medalem Langstrotha za wybitne osiągnięcia w zakresie hodowli matek pszczelich i technologii pasiecznych. Autor lub współautor ponad 850 publikacji naukowych, popularnonaukowych i popularnych, w tym podręczników i filmów.
Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie [email protected] www.uwm.edu.pl/pszczoly/
Prof. dr hab. Zdzisław Wilkaniec. Kierownik Katedry Hodowli Owadów Użytkowych (1994–97 i 2000–2011), Dziekan Wydziału Hodowli i Biologii Zwierząt UP w Poznaniu (2002–2008), prezes Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego (1998–2005), członek Komitetu Nauk Ogrodniczych Wydział Nauk Rolniczych Leśnych i Weterynaryjnych PAN (2004–2008). Kierunki badawcze: entomologia stosowana – wpływ pestycydow na Apoidea; apiologia (Apis mellifera L.), zapylanie roślin; hodowla i praktyczne wykorzystanie Bombinae oraz Apidae solitariae; melitologia – bionomia Bombinae, Megachilidae. Autor lub wspołautor publikacji naukowych, popularnonaukowych, 4 monografi i, książek. Uhonorowany Krzyżem Kawalerskim OOP, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Nagrodą Zespołową II ST. MSWiN.
Zakład Hodowli Owadów Użytkowych, Instytut Zoologii, Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu [email protected]
Prof. dr hab. Michał Woyciechowski. Kierownik Zespołu Ekologii Behawioralnej w Instytucie Nauk o Środowisku, Wydział Nauk Przyrodniczych i o Ziemi UJ w Krakowie. Zajmuje się ekologią behawioralną i ewolucjonizmem. Badał foki antarktyczne, ślimaki, motyle, ale przede wszystkim owady społeczne: pszczoły, mrówki i osy. Od 1989 r. członek Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN. Autor około 100 oryginalnych publikacji naukowych. Kierował i nadal kieruje licznymi grupami badawczymi w projektach fi nansowanych ze środkow polskich (KBN, MNiSW i NCN) i Programow Ramowych Unii Europejskiej (MacMan, ALARM, EUMON, SCALES, STEP). Instytut Nauk o Środowisku,
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie [email protected]
Prof. zw. dr hab., dr h.c. mult. Jerzy Roman Woyke. Emerytowany profesor SGGW, Pracownia Hodowli Owadów Użytkowych, Wydział Nauk o Zwierzętach. Osiągnięcia: 1. udowodnienie wielokrotnej kopulacji matek pszczelich; 2. opracowanie metody sztucznego unasieniania matek pszczelich uznanej w świecie za standardową, 3. wyjaśnienie determinacji płci u pszczół, 4. opracowanie metody wychowu trutni diploidalnych z jaj zapłodnionych, 5. wykrycie plemników diploidalnych i wielokrotnych, 6. opracowanie metody zwalczania Tropilaelaps clarae. Autor kilkuset publikacji. Laureat wielu nagrod: Nagroda Azjatyckiego Tow. Pszczel. „Outstanding Apicultral Scientist”. Nagroda im. Chwarizmiego, Teheran, Iran, Ministerstwa Rolnictwa El Salwadoru, Dyplomy Uznania USDA. Honorowy członek Zrzeszenia Pszczelarzy Świętej Doliny Inkow, Peru. Członek honorowy International Bee Research Association.
Pracownia Hodowli Owadów Użytkowych, Wydział Nauk o Zwierzętach, Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie [email protected] jerzy_woyke.users.sggw.pl
Dr hab. Anna Wroblewska, prof. UP. Katedra Botaniki, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu UP w Lublinie. Członek Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych, European Association for Bee Research. Kierownik grantu badawczego finansowanego przez MEN i współwykonawca grantu MNiSW. Autorka 140 publikacji naukowych i popularnonaukowych. Uhonorowana przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki zespołową nagrodą III stopnia, kilkakrotnie indywidualną nagrodą J.M. Rektora Akademii Rolniczej w Lublinie, dwukrotnie Honorową Odznaką Akademii Rolniczej, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Złotym za Długoletnią Służbę.
Katedra Botaniki, Wydział Ogrodniczy, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie [email protected]
Romuald Żukowski.– 11 III 1934–25 XI 2005; pszczelarz, inspektor do spraw pszczelarstwa na terenie województwa białostockiego, publicysta. Opublikował 87 artykułów w prasie pszczelarskiej, autor lub współautor kilku książek z zakresu historii pszczelarstwa i praktyki pszczelarskiej: Bartnictwo w Zagajnicy Łomżyńskiej w okresie od XVI do połowy XIX wieku (1965), Pszczelarstwo na Białostocczyźnie (1967, wspólnie z W. Ostrowską), Wczoraj i dziś pszczelarstwa na Białostocczyźnie (1974) i pierwszą polską Encyklopedię pszczelarską (1989). W latach dziewięćdziesiątych odwiedzał Afrykę i napisał podręcznik pszczelarstwa dla rdzennej ludności Afryki pt. Apiculture dans les pays tropicaux: comment fonder et entretenir le rucher en Afrique de l’est et équatoriale (1999).